CÁCH ÔN THI THPT QUỐC GIA MÔN LỊCH SỬ

             Từ các đề thi minh họa của Bộ GD&ĐT đã công bố, điều tối quan trọng đầu tiên mà HS cần biết và hiểu là kiến thức các câu hỏi đề thi trắc nghiệm rải đều tất cả các phần, các chương của chương trình SGK Lịch sử lớp 12 hiện hành. Các câu hỏi sẽ có các cấp độ từ nhận biết kiến thức đến thông hiểu, vận dụng và vận dụng cao theo “ma trận đề” của Bộ. Số lượng kiến thức của phần lịch sử thế giới là 30% và lịch sử Việt Nam là 70%. Mức độ phân bố câu hỏi từ “nhận biết kiến thức”, “thông hiểu”, “vận dụng”, “vận dụng cao” sẽ dao động là 60%, 20%, 10%, 10%. Đề thi sẽ có sự phân hóa từ thấp đến cao, từ dễ đến khó đảm bảo về cơ bản các mức độ sau:
            Mức độ biết: là những câu hỏi đơn giản mang tính chất tái hiện kiến thức lịch sử như sự kiện, thời gian, không gian, nhân vật…
           Mức độ hiểu: là những câu hỏi yêu cầu HS phải lý giải, phân tích, chứng minh được các vấn đề lịch sử dùng để đánh giá năng lực HS ở mức độ cao hơn.
           Mức độ vận dụng (bao gồm vận dụng và vận dụng cao): là những câu hỏi yêu cầu HS phải đưa ra những nhận xét, đánh giá; vận dụng được kiến thức đã học để giải quyết một nhiệm vụ hoặc một vấn đề thực tiễn đặt ra. Đây là nhóm câu hỏi khó nhất và phân loại, phân hóa học sinh cao nhất.
2.Nắm vững những kiến thức căn bản SGK
        HS cần nắm chắc những kiến thức cơ bản trong SGK Lịch sử lớp 11 và lớp 12 hiện hành của Bộ GD&ĐT theo cấu trúc và trình tự thời gian của lịch sử thế giới hiện đại từ 1917 đến 2000 và lịch sử Việt Nam từ 1858 đến năm 2000.
       Từ những kiến thức, sự kiện, giai đoạn lịch sử cụ thể từng phần, từng chương, hãy học các bài Tổng kết phần, chương để rèn luyện kỹ năng khái quát hóa kiến thức và xâu chuỗi vẫn đề. Tất cả những kiến thức, những vấn đề và sự kiện lịch sử cốt lõi nhất, nổi bật nhất đều hiện hữu trong các bài Tổng kết và đa phần giáo viên, HS không để ý.
3.Học tập bằng kỹ năng khái quát hóa, hệ thống hóa kiến thức
         Ở phần lịch sử thế giới, các em nên học và ôn theo từng vấn đề, chuyên đề với các nội dung chủ yếu của lịch sử thế giới từ 1917 đến 2000: Chiến tranh thế giới thứ hai 1939-1945,Trật tự thế giới hai cực Ianta; Cách mạng tháng Mười Nga 1917,sự hình thành, phát triển và khủng hoảng, sụp đổ của hệ thống CNXH của Liên Xô, Đông Âu; phong trào giải phóng dân tộc Á - Phi - Mỹ La tinh; những chuyển biến quan trọng của CNTB sau Đại chiến 2; sự mở rộng và đa dạng của quan hệ quốc tế nửa sau thế kỷ XX; sự bùng nổ của cách mạng khoa học - kỹ thuật sau Đại chiến 2 và cách mạng khoa học - công nghệ hiện nay.
          Ở phần lịch sử Việt Nam, HS học theo từng giai đoạn lịch sử trong một quá trình liên tục của các sự kiện lớn theo trình tự thời gian từ 1919 đến 2000 (1858 đến trước chiến tranh thế giới thứ nhất ,1919-1930, 1930-1945, 1945-1946, 1946-1954, 1954-1975, 1975 - 2000). Mỗi sự mở đầu của từng giai đoạn đều được bắt đầu những sự kiện lớn đánh dấu một thời kỳ phát triển của dân tộc trong những bối cảnh lịch sử khác nhau. HS cần nắm vững nội dung, nhiệm vụ cách mạng của mỗi giai đoạn từ đó rút ra mối quan hệ tương tác, biện chứng của từng giai đoạn gắn liền với từng nhiệm vụ cụ thể. Hoàn cảnh lịch sử thay đổi, đối tượng đấu tranh thay đổi thì chủ trương, khẩu hiệu đấu tranh, hình thức đấu tranh cũng thay đổi.
          Tuy nhiên, ngoài những nội dung cốt lõi đó, HS khi học và thi trắc nghiệm môn Sử cần có thêm một số kiến thức cập nhật của thế giới và Việt Nam trong những năm gần đây khi phải bắt gặp một số câu hỏi rèn luyện kỹ năng vận dụng và vận dụng cao. Đặc biệt là phải biết xâu chuỗi các sự kiện và tìm ra mối liên hệ tương tác và biện chứng giữa hai phần lịch sử thế giới và lịch sử Việt Nam trong từng hoàn cảnh lịch sử cụ thể để tìm ra nét tương đồng và điểm khác biệt, biết so sánh hơn và hơn nhất giữa các vấn đề, sự kiện lịch sử.
4.Rèn luyện kỹ năng ôn kiến thức cơ bản bằng “sơ đồ tư duy”
          Đặc thù của môn Sử là hiện hữu nhiều mốc sự kiện, không gian, thời gian nên các em nên hệ thống hóa kiến thức dưới dạng sơ đồ tư duy để ghi nhớ kiến thức hiệu quả hơn.
         Trong quá trình giảng dạy, tùy vào nội dung và tính chất của từng bài giảng, sau mỗi bài học, mỗi chương, mỗi giai đoạn giáo viên có thể định hướng, hướng dẫn HS làm “sơ đồ tư duy” dựa trên nguyên lý từ “cây” đến “cành” đến “nhánh”, từ ý lớn sang ý nhỏ theo phương pháp “diễn dịch”: luận điểm, luận cứ, luận chứng.
        Từ những kiến thức, sự kiện, vấn đề cơ bản của từng bài, từng chương, từng phần trong SGK hiện hành, thông qua sơ đồ tư duy, các em sẽ tự biết cách tổng hợp và xâu chuỗi kiến thức theo trình tự, trật tự kiến thức và lý giải các mối quan hệ tác động biện chứng, nhân quả giữa các vấn đề, sự kiện. Từ đó HS sẽ thấy các bài học sẽ trở nên ngắn gọn hơn, súc tích và dễ hiểu, dễ nhớ hơn. Lúc đó, kỹ năng tự học của các em sẽ trở nên bớt nhàm chán khi tự học ở nhà.
5. Học thuộc trên cơ sở quan trọng là phải hiểu, phải xâu chuỗi được các sự kiện thành một câu chuyện lịch sử, có trình tự, có nguyên nhân – kết quả thoả đáng, có giá trị và ý nghĩa trong tiến trình lịch sử nói riêng và trong cuộc sống nói chung, khi ấy bạn sẽ thấy câu chuyện lịch sử ấy rất hấp dẫn.
         Nếu nắm vấn đề theo “cây” sơ đồ như trên sẽ rất dễ hiểu, dễ học, dễ nhớ. Nhưng trên thực tế, rất nhiều học sinh lại học theo hướng “từ dưới lên”, tức là học từ các sự kiện và từng giai đoạn cụ thể mà không có cái nhìn tổng thể và móc xích chúng lại với nhau.
        Các sự kiện lịch sử thường có liên quan logic với nhau, sự kiện này là nguyên nhân dẫn đến sự kiện kia. Nếu chúng ta hiểu quy luật này thì học Lịch sử rất dễ.
 6.Khi ôn thi Lịch sử cần phải viết ra giấy
           Với mỗi nội dung ôn tập cần được chi tiết hoá theo kiểu sơ đồ như đã nói ở trên, xem có bao nhiêu ý, có bao nhiêu sự kiện quan trọng cần nắm. Nếu học sinh hiểu bài, viết ra được các ý và nhớ các sự kiện theo trình tự, logic, móc xích thì sẽ không bao giờ quên bài. Tránh học theo kiểu chỉ ôm sách đọc lơ mơ, gây cảm giác mệt mỏi, chán nản, kém hứng thú.
          Khi tìm đọc sách tham khảo phải chú ý xem nguồn gốc của sách vì hiện có nhiều sách có nội dung rất xa với kiến thức trong sách giáo khoa, chưa kể những cuốn sách Lịch sử viết chất lượng không tốt. Học sinh chỉ nên dùng sách tham khảo với các kiến thức nâng cao trên cơ sở đã nắm vững được kiến thức cơ bản trong sách giáo khoa. Nếu không thì việc đọc sách tham khảo cũng không có hiệu quả, chỉ làm phân tâm và rối trí thêm.
         Học xong, các em phải kiểm tra tính hệ thống của toàn bộ nội dung đã học bằng cách viết ra theo hệ thống cây thư mục, xem thử bức tranh lịch sử có đoạn nào bị “khuyết” không, nếu có tức là còn nội dung mà mình nắm chưa vững, cần bổ sung vào.
         Điều đặc biệt cần ghi nhớ là tất cả những nội dung đã được đưa vào sách giáo khoa đều quan trọng như nhau, các em cần phải nắm chắc. Bỏ bất kì một nội dung nào cũng đều làm kiến thức của các em bị thiếu hụt, dẫn đến nhận thức vấn đề không chắc. Hiện nay, ngay cả nhiều giáo viên khi dạy cho học sinh cũng vô tình khuyến khích các em học “tủ” khi cho rằng: nội dung nào thi năm ngoái rồi thì năm nay sẽ không ra đề nữa, điều đó là không nên.
      * Ví dụ: không học nội dung về xây dựng CNXH ở miền Bắc thì làm sao hiểu là miền Bắc đã hậu thuẫn vững chắc, là nhân tố quan trọng cho chiến thắng của cách mạng miền Nam trong cuộc kháng chiến chống Mĩ?
        Khi tìm đọc sách tham khảo phải chú ý xem nguồn gốc của sách vì hiện có nhiều sách có nội dung rất xa với kiến thức trong sách giáo khoa, chưa kể những cuốn sách Lịch sử viết chất lượng không tốt.
7.Tự ôn luyện ở nhà
       Sau khi học xong từng bài, từng chương, từng phần trong chương trình “giảm tải” của Bộ GD&ĐT, trên cơ sở tham khảo các tài liệu hướng dẫn ôn thi trắc nghiệm hiện hành và với sự hướng dẫn của giáo viên Sử, các em nên tập làm các câu hỏi trắc nghiệm liên quan đến bài đó. Tự mình làm các câu hỏi là một cách ôn kiến thức và luyện kỹ năng nhuần nhuyễn, tập làm quen với nhiều dạng câu hỏi trắc nghiệm khách quan để giúp các em chuẩn bị tâm lý, tinh thần vững vàng và tự tin khi vào phòng thi và làm bài thi.